Bardzo ważną czynnością wykonywana przez
nauczycieli jest opracowywanie scenariuszy lekcji (planów dziennych – wg:
R.
I. Arends, Uczymy się nauczać, Warszawa
1994, s. 87.). W wielu szkołach pisanie
scenariuszy lekcji przez młodych nauczycieli jest obowiązkowe. Bardziej
doświadczeni nauczyciele opracowują konspekty zajęć stanowiące skróconą
formę scenariusza lekcji.
Określając cel nauczania nauczyciel powinien
wiedzieć, czego uczniowie mają się nauczyć podczas prowadzonej przez niego
lekcji i w jaki sposób mają zaprezentować to czego się nauczyli. Rozpatrując
cele kształcenia, należy położyć nacisk na to, co czynią uczniowie, a nie na
to, co będzie robił nauczyciel. Cele kształcenia ukierunkowują uczenie się,
stąd ważne jest, aby uczniowie znali cele, do których zmierzają w trakcie
lekcji. Działania ukierunkowane na cel prowadzone w klasie pozwalają na
lepszą organizację procesu kształcenia na lekcji.
Scenariusze lekcji zawierają zazwyczaj cele
operacyjne, treści kształcenia, metody pracy z uczniami, sposoby motywowania
uczniów, środki i materiały dydaktyczne, sposoby kontroli i oceny pracy
uczniów. Poszczególne etapy przebiegu zajęć nazywane są ogniwami zajęć.
Układ ogniw uzależniony jest od przyjętego modelu kształcenia, typu lekcji,
metod pracy z uczniami lub przyjętej formy kształcenia.
Sporządzanie planów lekcji wymaga wykonania
następujących czynności:
1. podjęcie decyzji na temat
tego, czego uczniowie mają się nauczyć, precyzyjne opisanie celów nauczania,
sprawdzenie, co uczniowie już wiedzą,
2. określenie właściwej
kolejności tematów i zadań,
3. przedstawienie metod
nauczania, które powinny być użyte, aby uczniowie osiągnęli cele,
4. określenie zasad oraz kryteriów kontroli i oceny
skuteczności kształcenia (stopnia realizacji celów).
Przy planowaniu lekcji można posłużyć się następującymi wskazówkami:
1. Dane ogólne: data,
klasa, wiek uczniów, liczba uczniów, czas trwania lekcji, nauczany
przedmiot.
2. Charakterystyka
uczniów - dotychczasowa znajomość poruszanej tematyki, potrzeby,
oczekiwania.
3.
Cel ogólny: Dlaczego realizuję taki temat?
4.
Cele operacyjne: Czego dokładnie
uczniowie mają się nauczyć na tej lekcji?
5.
Temat: O czym będzie mowa.
6. Zamierzona struktura lekcji -
określenie ogniw i czasu ich trwania. Układ ogniw uzależniony jest od typu
realizowanej lekcji. Zazwyczaj na każdej lekcji powinny wystąpić następujące
elementy:
a) Praca nauczyciela: np.
pokazywanie czegoś, omawianie, pytanie, prezentowanie czegoś, praca
indywidualna z uczniami,
b) Praca uczniów: udział w realizacji pracy,
dyskusja, wykonywanie ćwiczeń, praca indywidualna i grupowa,
c) Kolejność, w jakiej będą wykonywane prace
z uwzględnieniem opisu poszczególnych elementów, kolejnych czynności,
ćwiczeń, zadań.
7. Materiały i
wyposażenie: a) wymagane przez nauczyciela, b) wymagane przez
uczniów.
8.
Ocena przebiegu zajęć z komentarzem (zaraz po zakończeniu lekcji):
a)
W jakim stopniu praca przebiegła zgodnie z założeniami?
b) Szczególnie dobre aspekty
pracy: atrakcyjność prezentacji treści, dobra współpraca
nauczyciela z uczniami, właściwy dobór mediów (środki i materiały
dydaktyczne), duże zaangażowanie i dobra praca uczniów na lekcji.
c) Szczególnie złe aspekty pracy: treści i
zastosowane metody prezentacji mało atrakcyjne dla uczniów, niewłaściwe zachowanie, źle dobrane środki
i materiały dydaktyczne, nieprzewidziane trudności, zła praca.
d) Ocena całej lekcji, sugestie na przyszłość,
zalety, które warto kontynuować, ewentualne braki, wymagające usunięcia,
pożądane modyfikacje w pierwotnym programie.
|