Plan i scenariusz lekcji
Fragment pochodzi z książki: S. Juszczyk, J. Janczyk, D. Morańska, M. Musioł, Dydaktyka informatyki i i technologii informacyjnej, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2004, s. 213-214.
Cytowany fragment opracowała D. Morańska.
 

 

 

Bardzo ważną czynnością wykonywana przez nauczycieli jest opracowywanie scenariuszy lekcji (planów dziennych – wg: R. I. Arends, Uczymy się nauczać, Warszawa 1994, s. 87.). W wielu szkołach pisanie scenariuszy lekcji przez młodych nauczycieli jest obowiązkowe. Bardziej doświadczeni nauczyciele opracowują konspekty zajęć stanowiące skróconą formę scenariusza lekcji.

Określając cel nauczania nauczyciel powinien wiedzieć, czego uczniowie mają się nauczyć podczas prowadzonej przez niego lekcji i w jaki sposób mają zaprezentować to czego się nauczyli. Rozpatrując cele kształcenia, należy położyć nacisk na to, co czynią uczniowie, a nie na to, co będzie robił nauczyciel. Cele kształcenia ukierunkowują uczenie się, stąd ważne jest, aby uczniowie znali cele, do których zmierzają w trakcie lekcji. Działania ukierunkowane na cel prowadzone w klasie pozwalają na lepszą organizację procesu kształcenia na lekcji.

Scenariusze lekcji zawierają zazwyczaj cele operacyjne, treści kształcenia, metody pracy z uczniami, sposoby motywowania uczniów, środki i materiały dydaktyczne, sposoby kontroli i oceny pracy uczniów. Poszczególne etapy przebiegu zajęć nazywane są ogniwami zajęć. Układ ogniw uzależniony jest od przyjętego modelu kształcenia, typu lekcji, metod pracy z uczniami lub przyjętej formy kształcenia.

 

Sporządzanie planów lekcji wymaga wykonania następujących czynności:

1.          podjęcie decyzji na temat tego, czego uczniowie mają się nauczyć, precyzyjne opisanie celów nauczania, sprawdzenie, co uczniowie już wiedzą,

2.          określenie właściwej kolejności tematów i zadań,

3.          przedstawienie metod nauczania, które powinny być użyte, aby uczniowie osiągnęli cele,

4.          określenie zasad oraz kryteriów kontroli i oceny skuteczności kształcenia (stopnia realizacji celów).

 

Przy planowaniu lekcji można posłużyć się następującymi wskazówkami:

1.        Dane ogólne: data, klasa, wiek uczniów, liczba uczniów, czas trwania lekcji, nauczany przedmiot.

2.        Charakterystyka uczniów - dotychczasowa znajomość poruszanej tematyki, potrzeby, oczekiwania.

3.        Cel ogólny: Dlaczego realizuję taki temat?

4.        Cele operacyjne: Czego dokładnie uczniowie mają się nauczyć na tej lekcji?

5.        Temat: O czym będzie mowa.

6.        Zamierzona struktura lekcji - określenie ogniw i czasu ich trwania. Układ ogniw uzależniony jest od typu realizowanej lekcji. Zazwyczaj na każdej lekcji powinny wystąpić następujące elementy:

 

a) Praca nauczyciela: np. pokazywanie czegoś, omawianie, pytanie, prezentowanie czegoś, praca indywidualna z uczniami,

b)   Praca uczniów: udział w realizacji pracy, dyskusja, wykonywanie ćwi­czeń, praca indywidualna i grupowa,

c)    Kolejność, w jakiej będą wykonywane prace z uwzględnieniem opisu poszczególnych elementów, kolejnych czynności, ćwiczeń, zadań.

 

7.        Materiały i wyposażenie: a) wymagane przez nauczyciela, b) wymagane przez uczniów.

8.        Ocena przebiegu zajęć z komentarzem (zaraz po zakończeniu lekcji):

 

a)    W jakim stopniu praca przebiegła zgodnie z założeniami?

b)   Szczególnie dobre aspekty pracy: atrakcyjność prezentacji treści, dobra współpraca nauczyciela z uczniami, właściwy dobór mediów (środki i materiały dydaktyczne), duże zaangażowanie i dobra praca uczniów na lekcji.

c)    Szczególnie złe aspekty pracy: treści i zastosowane metody prezentacji mało atrakcyjne dla uczniów, niewłaściwe zachowanie, źle dobrane środ­ki i materiały dydaktyczne, nieprzewidziane trudności, zła praca.

d)   Ocena całej lekcji, sugestie na przyszłość, zalety, które warto kontynu­ować, ewentualne braki, wymagające usunięcia, pożądane modyfikacje w pierwotnym programie.