Kopia systemu operacyjnego

Dyski SSD i M.2

Film: Jak zadbać o dysk systemowy SSD/M.2? (4:27)

Kopia systemu operacyjnego na pendrive lub płycie DVD (prezentacja multimedialna)

Windows 10 po pierwszej dużej aktualizacji (nr 1511) określanej jako  Treshold 2 oferuje bardzo interesujące możliwości przywracania systemu. Przez lata użytkownicy zostali przyzwyczajeni do oferowanego wraz z nowymi komputerami mechanizmu Recovery. Rozwiązanie to umożliwiało szybkie odtworzenie czystej wersji systemu. Uruchomienie tego mechanizmu niszczyło jednak wszystkie dane i ustawienia użytkownika. Bardzo często, w sytuacji, gdy samodzielnie utworzono partycję D, skasowaniu mogły ulec także dane z partycji innych niż systemowe.

Obecnie można pobrać dysk instalacyjny (także w formie bootującego pendrive), który oferuje dwa warianty instalacji. Pierwszy, to czysta instalacja w wyniku, której instaluje się zupełnie nowy system. Microsoft podarował użytkownikom systemów Windows 7 i 8 (bez ponoszenia żadnych kosztów) możliwość wpisania starego numeru seryjnego (musi być jednak zachowana zgodność wersji 32 lub 64 bity oraz wersja Home, Pro, Education).

Drugi sposób instalacji to uaktualnienie (lub naprawa systemu) rozwiązanie to pozwala zainstalować Windows 10 z zachowaniem ustawień poprzednich systemów (7, 8, 10). W tym wypadku także należy należy zachować zgodność wersji (32 lub 64 bity, Home lub Pro, Education).

Osoby obawiające się zgubienia klucza aktywacyjnego Windows mogą przygotować sobie własny dysk instalacyjny Windows 10 (w formie bootującej płyty DVD lub pendrive). W tym celu ze strony Microsoftu należy pobrać narzędzie: MediaCreationTool.exe.

Po uruchomieniu narzędzia najpierw akceptujemy postanowienia licencyjne, następnie można podjąć decyzję o natychmiastowej aktualizacji systemu lub utworzeniu nośnika.

Wybór opcji o nazwie Utwórz nośnik instalacyjny dla innego komputera może być myląca. W ten sposób uzyskujemy dysk instalacyjny Windows 10 w dwóch wariantach.

Jeśli pozostawimy zaznaczenie w polu Użyj zalecanych opcji dla tego komputera, to powstanie dysk instalacyjny zawierający posiadany przez nas legalny klucz aktywacyjny. Oznacza to, że podczas podczas ponownej instalacji z zastosowaniem tego dysku (DVD lub USB) koniecznie należy wybrać opcję: Nie mam klucza aktywacyjnego. Jeśli zabierzemy zaznaczenie z pola Użyj zalecanych opcji dla tego komputera, to powstanie uniwersalny dysk instalacyjny wymagający podania klucza aktywacyjnego!

Kolejna decyzja będzie dotyczyła typu nośnika:

Prezentacja całej procedury

Mimo wyboru opcji: Użyj zalecanych opcji dla tego komputera, podczas instalacji systemu (nie aktualizacji) koniecznie należy wskazać wersję systemu, który był zainstalowany w momencie tworzenia dysku instalacyjnego: Home, Pro lub Education. Błędny wybór sprawi, że zawarty na płycie lub nośniku USB klucz aktywacyjny nie aktywuje systemu!

Każdy użytkownik systemu operacyjnego, który loguje się do systemu na swoje konto, a nie na Konto lokalne, podczas ponownej instalacji systemu może go aktywować logując się na swoje konto. Chcąc sprawdzić, czy opcja ta zadziała, należy przejść na swoje konto Microsoft i sprawdzić, czy po wybraniu nazwy własnego komputera widnieją informacje o posiadanym (legalnie) systemie operacyjnym.

System Windows można aktywować przygotowując w dowolnym momencie nośnik instalacyjny, gdy mamy zanotowany klucz aktywacyjny naszego systemu wraz z informacją o jego wersji

Win Keyfinder oraz Windows Product Key Viewer - narzędzia do odczytywania posiadanego klucza aktywacyjnego systemu Windows

Program wystarczy wypakować i uruchomić (nie wymaga instalacji).

 1  - Win Keyfinder pobieranie ze strony DobreProgramy.

 2  - Win Keyfinder - pobieranie ze strony producenta.

 3  - Windows Product Key Viewer - pobieranie ze strony producenta.

Windows 10 - Dysk odzyskiwania (pendrive)

Zbliżonym rozwiązaniem do opisanego powyżej jest utworzenie dysku odzyskiwania. O skuteczności takiego dysku decyduje jednak moment jego utworzenia. Z narzędzia należy skorzystać, gdy system jest sprawny, czyli krótko po jego instalacji.

W Panelu sterowania wybieramy Odzyskiwanie, a następnie: Utwórz dysk odzyskiwania, aby rozwiązać problemy, gdy nie można uruchomić komputera.

Obraz partycji C  (!!!)

W sytuacji, gdy nauczyciel opiekuje się pracownią komputerową, lub, system operacyjny wraz z niezbędnymi aplikacjami instaluje się nawet kilka dni, należy pomyśleć o sporządzeniu, tzw. obrazu partycji. Jest to plik, najczęściej skompresowany, który zawiera wszystko, co zainstalowano na partycji C, a który przechowuje się na partycji D lub osobnej płycie CD lub DVD.

Obraz partycji wykonuje się, gdy już zainstalujemy i przetestujemy nowy system operacyjny wraz z dodatkowymi aplikacjami. W przypadku awarii systemu, jego odtworzenie z pliku obrazu zajmuje zaledwie kilka minut.

Istnieje wiele darmowych aplikacji do tworzenia obrazu dysku oraz późniejszego odtwarzania systemu. Prawdopodobnie najprostszą w obsłudze jest EaseUS Todo Backup Free. Obraz partycji można utworzyć bezpośrednio z poziomu aplikacji działającej pod kontrolą Windows. Program oferuje możliwość wypalenia ratunkowej płyty CD. W przypadku konieczności odtworzenia systemu można zabootować z tej płyty. Po wskazaniu obrazu partycji oraz partycji systemowej w kilkanaście minut odtworzona zostanie cała partycja systemowa. W przypadku, gdy darmowa wersja aplikacji nie umożliwi wykonania kopii systemu, warto poszukać jej starszej wersji, np z numerem 10.6. Podobnie w przypadku programu EaseUS Partition Master (do zmieniania wielkości partycji). Jest on niezbędny, gdy klonujemy system z mniejszego dysku na większy. Oczywiście istnieją inne narzędzia, ale wymagają już zaawansowanej wiedzy informatycznej.

Uwaga! W nowych instalacjach Windows istnieje ukryta partycja tzw. Systemowa o rozmiarze kilkuset MB. Zawiera między innymi konsolę odzyskiwania wykorzystywaną do uruchomienia procesu Recovery (najczęściej na laptopach) oraz mechanizmy umożliwiające bootowanie systemu z zaszyfrowanej partycji C. Przygotowując obraz Partycji z zastosowaniem Todo Backup należy wykonać przede wszystkim obraz partycji zawierającej system Windows, czyli najczęściej C. Ze względów bezpieczeństwa (chociaż najczęściej nie jest to konieczne) można także utworzyć obraz małej partycji systemowej.

Dyski sieciowe jako podstawowa ochrona danych (w przypadku awarii dysku lub utraty komputera)

Mając na uwadze możliwość awarii dysku twardego (szczególnie dysków SSD) najważniejsze dane powinny być nieustannie synchronizowane z dyskiem sieciowym. Te szczególnie istotne zawsze w formie zaszyfrowanej. Chcąc korzystać ze swoich plików za pośrednictwem przeglądarki należy się do nich logować w okienku prywatnym (tryb incognito). W ten sposób należy korzystać z przeglądarki zawsze, gdy używamy cudzego komputera lub gdy korzysta z niego wiele osób (logowanie do banków, portali społecznościowych oraz serwisów typu ZIP lub ePUAP).

Microsoft OneDrive

Z systemem operacyjnym Windows 10 jest zintegrowany dysk OneDrive. Wszyscy, którzy logują się do systemu nie na konto lokalne tylko na konto Microsoft (Ustawienia/ Konta) umieszczając dane w folderze systemowym synchronizują je z dyskiem sieciowym. Na dysk Microsoftu można się zalogować na stronie: https://onedrive.live.com/about/pl-pl/signin/

Istotnym atutem przeglądarkowej wersji dysku jest dostęp do sieciowych wersji Worda, Excela i PowerPointa.

Dysk Google

Najpopularniejszym dyskiem sieciowym jest Dysk Google. Każdy posiadacz konta Google (Gmail) automatycznie otrzymuje Dysk Google. Jego wersja przeglądarkowa jest dostępna pod adresem: drive.google.com/drive/my-drive (lub na stronie google.pl). Pełną funkcjonalność dysku uzyskuje się dopiero po zainstalowaniu aplikacji Dysk Google (Kopia zapasowa i synchronizacja) dostępnego na stronie: google.com/intl/pl_ALL/drive/download/

Po zainstalowaniu aplikacji na Pulpicie oraz w Eksploratorze plików pojawia się folder Dysk Google. Każdy umieszczony w nim plik pojawia się w przeglądarkowej wersji Dysku Google. Kliknięcie prawym przyciskiem myszy na dowolnym folderze umożliwia wybór opcji: Dysk Google/ Synchronizuj ten folder. Po jej wybraniu w przeglądarkowej wersji dysku oraz pozycji: Komputery, pojawi się tam kopia wybranego folderu.

Oprócz synchronizacji danych Dysk Google oferuje doskonałe wersje sieciowych aplikacji biurowych (edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny oraz program do tworzenia prezentacji multimedialnych). Oczywiscie utworzone dokumenty można pobrać z rozszerzeniami pakietu Microsoft Office. Dodatkowo posiada niezwykle proste narzędzie do tworzenia zaawansowanych stron internetowych oraz testów i ankiet.

Dropbox

To dysk sieciowy świetnie sprawujący się w przypadku synchronizacji fotografii ze smartfona z siecią, a następnie z komputerem. Dysk ten podobnie jak dwa pozostałe posiada wersję przeglądarkową oraz aplikację instalowaną w systemie Windows. Jedynym mankamentem jest niewielka początkowa pojemność dysku. Można ją jednak bezpłatnie zwiększać (do około 30GB) zapraszając znajomych (lub "kupując ich"", np na Allegro). Uzyskana  w ten sposób przestrzeń jest dostępna dożywotnio. W konsekwencji rozwiązanie to daje dostęp do największego bezpłatnego dysku sieciowego (z pośród omówionych).

Płyty i nagrywarki typu M-disk

W przypadku konieczności archiwizowania setek gigabajtów żaden z dysków sieciowych nie oferuje tak dużej przestrzeni za darmo. Chcąc zachować dla przyszłych pokoleń domową kolekcję filmów i fotografii nie można polegać na żadnym nośniku elektronicznym. Jedynym rozwiązaniem jest wypalenie płyt Blu-ray, koniecznie z oznaczeniem M-disk. Producenci trwałość tych nośników szacują na około 1000 lat! Jedynym mankamentem tego rozwiązania są stosunkowo wysokie ceny płyt (do kilkudziesięciu złotych w zależności od pojemności płyty) oraz nagrywarek (około 350 zł). Nie wiadomo także, czy za kilkadziesiąt lat na rynku pozostaną odtwarzacze umożliwiające korzystanie z tego typu nagrań. Poniżej przykład opakowania płyt M-disk o pojemności 100GB.

Punkt przywracania systemu (Windows XP)